18/10/13

Ο τεχνολογικός πολιτισμός στη ζωή των Κυπρίων (2)

Για το πρώτο μέρος κλικ δαμέ!

Πώς πρωτογνώρισαν οι Κύπριοι τον φωνογράφο

1926

Πρωταγωνισταί της ιστορίας είναι ένας διακεκριμμένος βαθύφωνος ιεροψάλτης της εποχής εκείνης και ο δεκαπεντάχρονος ανεψιός του.
Ανεψιέ! Είπε κάποια μέρα ο θείος προς τον δεκαπεντάχρονο ανεψιό του: Έμαθα ότι ο Καραμπέτ Ιντζιρτζιάν έφερε μηχάνημα που αποτυπώνει την ανθρώπινη φωνή και σε θέλω να μου κρατάς ίσο για να ηχογραφήσω το "Υμνήσωμεν πάντες θεοπρεπώς".
- Ευχαρίστως θείε μου!
Κι ο θείος πρόσθεσε βήχοντας:
- Ελπίζω μέχρι την προσεχή Κυριακή να μου περάσει και ο βήχας. Αλλά αυτός μάλλον είναι από το τσιγάρο.
-  Μα καπνίζεις πολύ θείε μου;
- Ναι! Καπνίζω πολύ. Καπνίζω τρία πακκέττα την ημέρα! Κι αυτό ξέρεις γιατί τι κάνω; Γιατί το τσιγάρο μου προκαλεί βήχα και μ΄αυτό τον τρόπο απαλλάττομαι από τα φλέγματα.
Κι έφτασε η Κυριακή.
Κι ο θείος κι ανεψιός μετά την λειτουργία στις 11 η ώρα βρίσκονταν στο κατάστημα του Καραμπέτ Ιντζιρτζιάν για ηχογράφηση.
Ο Καραμπέτ Ιντζιρτζιάν τους πληροφόρησε ότι ο δίσκος διαρκεί 1  1/2 λεπτό.
- Κάνετε μια πρόβα τους είπε κι αρχίζουμε.
Κι ο θείος αφού έβηξε έντονα και καθάρισε τη φωνή του, άρχισε τη δοκιμή: "Υμνήσωμεν πάντες θεοπρεπώς άσμασιν ενθέοις..." και με τον ανεψιό του να του κρατά το ίσο.
Η πρόβα τέλεψε και τώρα έφτασε η στιγμή της ηχογραφήσεως, που θα στοίχιζε δύο σελίνια.
- Θα πω ένα δύο τρία και θ΄αρχίζουμε είπε ο θείος.
Κι η ηχογράφηση άρχισε.
Αλλά μόλις εψάλη η πρώτη φράση Υμνήσωμεν πάντες θεοπρεπώς άσμασιν ενθέοις...", ο θείος άρχισε να βήχη και να βήχη και το βήξιμό του κράτησε μέχρις ότου τέλεψε και το 1  1/2 λεπτό της ηχογραφήσεως.
Ο Καραμπέτ είπε τότε να το επαναλάβουν κι ήταν μάλιστα διατεθειμένος να τους προσφέρει την νέα ηχογράφηση στη μισή τιμή, ένα σελίνι μόνο.
Ο θείος όμως είπε στον ανεψιό του:
- Πάμε καλύτερα να φύγουμε κι ερχόμαστε για νέα ηχογράφηση την ερχόμενη Κυριακή που θα μου περάσει και ο βήχας.
Κι έτσι έγινε. Πήραν τον δίσκο κι έφυγαν.
Σκέφτηκαν όμως καθ΄οδόν ότι θάταν καλά να τον ακούσουν για να δουν τέλος πάντως την ποιότητα της ηχογραφήσεως παρά το τι ηχογραφήθηκε, αφού τον πλήρωσαν κι όλας.
Και περνώντας από το καφενείο του Μεχμέτ της Πλατείας Ασμάλτη, που είχε γραμμόφωνο πήγαν εκεί για να τον ακούσουν.
Ο Μεχμέτ κούρδισε το γραμμόφωνο και τώβαλε μάλιστα και στην διαπασών, κι ο δίσκος άρχισε με την πρώτη φράση "Υμνήσωμεν πάντες θεοπρεπώς άσμασιν ενθέοις...", ότε ακριβώς εδώ ηκολούθησε βήχας, βήχας, βήχας και τι βήχας; Ξεθεοτικός!, πράγμα που έκανε μερικούς από τους θαμώνες του καφενείου να πλησιάσουν προς το γραμμόφωνο.
Μόλις ο δίσκος τέλειωσε ο Μεχμέτ χωρίς να κάνει κανένα σχόλιο, ξανακούρδισε το γραμμόφωνο κι έβαλε τον δίσκο από την αρχή, κι όταν ο δίσκος τέλεψε, κι ο θείος κι ο ανεψιός το πήραν και ξεκίνησαν θλιβεροί για να φύγουν, ο Μεχμέτ τους είπε:
- Δεν μου τον πουλάτε;
- Κάτι είπατε κ. Μεχμέτ, είπε ο ανεψιός.
- Μου τον πουλάτε λέγω;
- Βεβαίως ήταν η απάντηση του ανεψιού. Τον θέλετε πραγματικά τόσο πολύ;
- Και βέβαια! Πόσα θέλετε;
- Ε...Μας κόστισε πέντε σελίνια, πάρτε τον τρία.
Κι ο δίσκος με τον βήχα πουλήθηκε στον Μεχμέτ με κέρδος ένα σελίνι.
Φεύγοντας ο θείος ρώτησε καθ' οδόν τον ανεψιό.
- Δε μου λες; Μα τι θα κάνει αυτόν τον δίσκο με τον βήχα ο Μεχμέτ αφού από το τροπάριο μια φράση ηχογραφήθηκε. Και πάλι τι θα κάνει έστω κι αυτή τη φράση, αφού αυτός είναι Οθωμανός;
- Μα κι εγώ απορώ θείε μου, λέγει ο ανεψιός. Περίμενε μια στιγμή εδώ στη γωνία να πάνω πίσω να τον ρωτήσω.
- Δεν μου λες κ. Μεχμέτ, τι θα κάνεις τον δίσκο; Γιατί σου άρεσε τόσο πολύ και τον αγόρασες;
- Να σου πω λέγει ο Μεχμέτ. Έχω κι έναν άλλο δίσκο που έχει από την αρχή ίσαμε το τέλος "γέλοια"! Τώρα θάχω και "βήχα". Και να δης απόψε με τον βήχα πόσο χάζι θα κάνουν οι πελάτες...
- Κι ο ανεψιός αφού έμαθε τον λόγο που ο Μεχμέτ αγόρασε τον δίσκο, γύρισε στον θείο του που τον περίμενε στην γωνία.
- Λοιπόν τι σούπε ο Μεχμέτ. Γιατί αγόρασε τον δίσκο;
- Γιατί θείε μου έστω κι εκείνη η μικρή φράση "Υμνήσωμεν πάντες θεοπρεπώς άσμασιν ενθέοις..." τον ενθουσίασε!
Κι ο θείος είπε:
- Καλά είπαν πως η Βυζαντινή μουσική κι ο Τούρκικος αμανές έχουν πολλά τα κοινά.
Και πρόσθεσε:
- Ώστε την προσεχή Κυριακή, θεού βοηθούντος, που θάμαι και καλά, θα του ηχογραφήσω όλο το τροπάριο και αφού για μια φράση μας έδωσε τρία σελίνια, ασφαλώς για όλο το τροπάριο θα μας δώση μια λίρα!
- Το μυαλό μας και μια λίρα!
- Τι είπες ανεψιέ;
- Λέω ότι ασφαλώς θα μας δώση τη λίρα.




15/10/13

Ο τεχνολογικός πολιτισμός στη ζωή των Κυπρίων

Έππεσε στα σιέρκα μου ένα βιβλίο διαμάντι τζαι μάλιστα κάτω που παράξενες συνθήκες. Σε έναν οργανισμό ήθελαν να απαλλαγούν από κάμποσα βιβλία που γέμιζαν άσκοπα τα ράφκια τους. Έστειλαν έναν κατάλογο με τα βιβλία τους για να θκιαλέξουμε first come first served! Μόλις είδα στον κατάλογο τον εξής τίτλο: Ο ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΚΟΣ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΣ ΣΤΗ ΖΩΗ ΤΩΝ ΚΥΠΡΙΩΝ του ΑΧΙΛΛΕΑ ΛΥΜΠΟΥΡΙΔΗ εκδ. 1988, τζαι μάλιστα στα αζήτητα, το σημείωσα αμέσως! Άμα το έφερα σπίτι τζι έριξά του μιαν πρώτη μαθκιά εχάρηκα ακόμα παραπάνω! 

Απίστευτες πληροφορίες δοσμένες με μεράκι τζαι χιούμορ. Αντιγράφω ένα αγαπημένο μου απόσπασμα, αυτούσιο (μόνον οι δασείες τζαι οι ψιλές λείπουν, τα ρήματα με ήττα).

Ο Γεώργιος Γιορδαμλής, Έλλην, καταγόμενος από την Κωνσταντινούπολη, εργαζόταν το 1912 σαν "μεταλλάκτης" των γραμμών του Σιδηροδρόμου.

Επειδή όμως είχε πέντε τέκνα και δυσκολευόταν ν΄αντπεξέλθει οικονομικά, αναγκαζόταν να κάνει κι άλλες εργασίες που ενέπιπταν στον κύκλο των ηλεκτροτεχνικών του γνώσεων: εγκαθιστούσε ηλεκτρικούς κώδωνες κι αλεξικέραυνα.

Το έτος 1918  βρίσκει τον Γιορδαμλή στη Λεμεσό σαν υπάλληλο του Τηλεγραφείου.

Εκεί συνειδητοποιημένος ίσως για την ουσιαστική χρησιμότητα του τηλεφώνου λόγω του ότι υπήρξε μεταλλάκτης των γραμμών του Σιδηροδρόμου και γενικά λόγω των ηλεκτροτεχνικών του γνώσεων, συνέλαβε και διεμόρφωσε την ιδέα της εγκαταστάσεως τηλεφωνικού δικτύου στη Λεμεσό.

Η φιλόδοξη όμως και πρωτοποριακή αυτή έμπνευσή του, για να υλοποιηθή χρειαζόταν ασφαλώς και την συμπαράσταση άλλων.
Κι απευθύνθηκε προς το Δήμο, για να πάρη την απάντηση ότι η εγκατάσταση τηλεφώνων δεν ήταν και τόσο αναγκαίο πράγμα:

- Τι να κάνουμε το τηλέφωνο Γιώργο, του είπε ο Δήμαρχος Αλέκκος Ζήνωνος. Φαίνεται ότι είσαι επηρεασμένος από τα κινηματογραφικά έργα που παίζονται στο Σικάγο που είναι πόλις του εκατομμυρίου. Εδώ όταν θέλουμε να πούμε κάτι σε κάποιον πηγαίνουμε και τον βλέπουμε ή έρχεται εκείνος και μας βλέπει κι έτσι κάνουμε και κανένα περίπατο.

Επίσης μερικοί άλλοι κεφαλαιούχοι ιδιώται τους οποίους προσήγγισε δεν ήσανδιατεθημένοι να τον βοηθήσουν.

Ο Γιορδαμλής τότε έγραψε στον Αυστριακό Οίκο ηλεκτρικών ειδών "Ταγκσραμ" που του προμήθευε τους ηλεκτρικούς κώδωνες και τ' αλεξικέραυνα, και ζήτησε από αυτόν να του αποστείλη 100 τηλεφωνικές συσκευές και τα σχετικά τους εξαρτήματα, επί πιστώσει, εκθέτοντας το σχέδιό του κι υποσχόμενος την βαθμιαία αποπληρωμή της πιστώσεως.
Αλλά το εργοστάσιο του ζητούσε εγγυήσεις τις οποίες δυστυχώς δεν κατόρθωσε να εξεύρη.
Η τύχη όμως τον βοήθησε κάτω από τις πιο απίθανες περιστάσεις.

Το 1923 ο Γεώργιος Γιορδαμλής ανέμενε από το εργοστάσιο Ταγκσραμ μια παραγγελία αξίας περίπου 25 λιρών που την είχε διαβιβάση για διάφορα εξαρτήματα ηλεκτρικών κωδώνων.
Η τράπεζα τον ειδοποίησε και παρέλαβε το σχετικό κιβώτιο με τα εξαρτήματα.
Αλλά οποία η έκπληξή του όταν ανοίγοντας το κιβώτιο, αντί των εξαρτημάτων, αντίκρυσε σ΄αυτό ράβδους από πλατίνη. Είχε στα χέρια του πλατίνη αξίας οκτώ χιλιάδων λιρών της εποχής εκείνης.
Τι γίνεται τώρα; Ο Γεώργιος Γιορδαμλής θα μπορούσε κάλλιστα να καταχρασθή την πλατίνη και να γίνει πλούσιος.
Γιώργο, του είπε κάποιος από τους φίλους του. Αυτό είναι το κισμέττι των παιδιών σου.

Ο Γιορδαμλής όμως δεν ανέκτησε την προτροπή του φίλου του. Τηλεγράφησε αμέσως στο εργοστάσιο και το πληροφόρησε για την πλατίνη.
Το εργοστάσιο τον ευχαρίστησε τηλεγραφικώς και του έδωσε οδηγίες να παραδώση την πλατίνη στην Τράπεζα, πράγμα που έκανε.
Η πλατίνη προοριζόταν για ένα κατάστημα κοσμημάτων στη Νέα Υόρκη και είχε σταλή κατά λάθος λόγω ομοιότητας των κιβωτίων.

Μετά πάροδο τεσσάρων μηνών περίπου ο Γιορδαμλής πήρε μια επιστολή από τον οίκο Ταγκσραμ που του εξέφραζε τις θερμές ευχαριστίες του Συμβουλίου της Εταιρείας για την επιστροφή της πλατίνης, που ίσως κάποιος άλλος στη θέση του να την σφετεριζόταν και του ανεκοίνωσε ότι ο Οίκος τους ήταν διατεθημένος να κάνει σ΄αυτόν πίστωση για την προμήθευση τηλεφωνικών εγκαταστάσεων, όχι μόνο για τη Λεμεσό, αλλά για ολόκληρη την Κύπρο, κι ήταν επίσης πρόθυμοι, καθώς τον πληροφόρησαν, να του στείλουν και τεχνικούς...






(συνεχίζεται, αν υπάρξει η απαίτηση του κοινού εν έτι 2013 για μια τόσο παλιά ιστορία)




1/10/13

Φιλοσοφικόν Αυτόματον


Εσυνομιλούσαμε-φιλοσοφούσαμε μ΄ έναν φωτισμένο φίλο προσφάτως σε ακριτικό σουβλιτζίδικο πέριξ των χάι εντ λόου καφετεριών της παλιάς Λευκωσίας  τζαι είπεν μου το εξής:

Εν θέμαν οπτικής, εγώ αν πιστεύκω ότι εν υπάρχει θεός θα βλέπω τζαι θα εξηγώ τον κόσμο μου ωσάν να μεν υπάρχει θεός. Ο πιστός κάμνει το αντίθετο, τζαι το ψουμίν που τρώει θωρεί το ότι εν θαύμα.

Την ώραν που εστρέφουμουν έσσω θυμήθηκα την κατασκευή που έβαλα σε περίοπτην θέσιν στο δεντρόσπιτον όπου πάνω της εν συμπυκνωμένη ούλλη η σοφία του κόσμου, λέμεν τώρα. Πρόκειται για automata κατασκευή που παρόμοιές της βρίσκουν οι αρχαιολόγοι που την αρχαία Ελλάδα ακόμα. Την εκατασκεύασεν που υπολείμματα παλετών ο παιδικός φίλος τζαι κουμπάρος τζαι πνευματικός πατέρας της κόρης μου για τα γενέθλιά της.

Παρουσιάζει έναν πλάσμαν που γυρίζει μιαν φτερωτήν. Ή αλλιώς μιαν φτερωτή που άμα φυσήσει ο άνεμος κάμνει το πλάσμα να κινηθεί. Αλλά την ώραν που γυρίζει πρέπει να αποφασίσεις τι θέλεις να δεις. Εν μπορείς να τα δεις τζαι τα θκυο μαζί. Όπως εν μπορεί να μπει ο πιστός στη θέση του αθεϊστή και αντίστροφα.

Παραλληλίζω την οπτικήν του αθεϊστή με την κίνηση του πλάσματος.
"Εγώ πιστεύκω ό,τι θωρώ μόνον: φαίνεται ότι το πλάσμα γυρίζει την φτερωτήν".

Παραλληλίζω την οπτική του πιστού με την ιδέα ότι υπάρχει μια αόρατη δύναμη που κινεί την φτερωτή τζαι κατά συνέπεια το πλάσμα. "Εν με πιστεύκετε, ούτε μπορώ να το αποδείξω αλλά νιώθω την: έσιει μιαν δύναμη που κινεί το πλάσμαν".

Ο πιστός έχει δίκιον. Έκαμεν την έκπληξην...